19.3.2024 3:42
Breaking News

Karadağ-Türkiye İlişkileri

(Haber ecc. Jasmin Spahić)

Karadağ ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki ilişikler ekonomi ve siyasi alanında olduğu gibi diğer alanlarda da en üst düzeydedir diyebiliriz.

İki ülke arasında çok önemli Anlaşmalar izmalandı; ekonomi, ulaşım, turizm, bankacılık, kardeş belediyeler, yargı, emniyet teşkilatı, eğitim, kültür, tarımcılık, borsa, liman, üretim, donanım, sağlık, ağaç endüstrisi, otel işletmeciliği, alış veriş merkezleri, diplomatik temsilcilikler, fuarlar, iş forumları, hidro projeler, marinalar, inşaat, ormancılık, devlet arşivi, akva park, parlamento, ressamcılık, fahri konsolosluklar, üniversiteler ve diğer alanlarda yapılan işbirlikler ve anlaşmalar en üst düzeyde yürütülmektedir.

Karadağ’ın kazandığı bağımsızlık sürecinden sonra ilişkilerin belki en önemli gelişme THY uçuşların Podgoritsa Türkiye arasında başlaması, şimdi Karadağ’dan İstanbul üzerinden THY ile beraber dünyanın her köşesine uçmak mümkündür. THY uçuşları ile birlikte karşılıklı ziyaretler de doğal olarak arttı ve her geçen gün tursist sayısı artış göstermektedir. Yazın Podgoritsa’dan İstanbul’a günde iki sefer uçuşlar vardır. THY dışında İstanbul’a her hafta düzenli olarak giden otobüs firmalar ile gitmek mümkündür.

Karadağ Türkiye Büyükelçiliği ve Türkiye Karadağ Büyükelçiliği’nin açılması ile beraber diplomatik ilişkiler ve diğer ilişkilerinde çok önemli gelişmeler yaşandı ve o günden bu yana ilişkilerde sürekli artış gözükmektedir. Türkiye’de bugün birçok Fahri Konsolosluklar da vardır (İstanbul, İzmir, İskenderun-Hatay ve Gaziyantep) ana faaliyetleri ve amaçları ekonomi ilişkilerinde gelişmeleri sağlamaktır.

Büyükelçilikler dışında Diplomatik Temscilciliği olarak Karadağ’da Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı Podgoritsa Program Koordinasyon Ofisi açıldı TİKA olarak tanınan ve Karadağ’da 2007’den bugüne kadar çeşitli alanlarda (eğitim, sağlık, kültürel mirası, altyapı, su hattı gibi alanlarda 230 civarında proje gerçekleştirildi). 2015 yılı içerisinde en önemli projelerden bir tanesi Karadağ Klinik Merkezi Acil Ünitesinin Tadilatı ve Donanımı Projesi idi, hemen hemen her Karadağ’ın bölgesinde tamamlanan veya tamamlanacak projeler bulunmaktadır.

TİKA dışında Karadağ’da Yunus Emre Enstitüsü 2014 yılından itibaren faaliyetlere başlayarak kısa zaman içerisinde Türk kültürünü, dilini, foklorunu tanıtan çok önemli kurumlardan biri oldu ve Karadağ’da herkes tarafından tanınmaktadır.

Karadağ’da Türk iş adamları tarafından ilk yapılan yatırımlardan Podgoritsa’da bulunan Mall of Montenegro alış veriş merkezi ve Ramada otelidir. Mall of Montenegro alış veriş merkezi Karadağ’da inşa edilen ilk alış veriş merkezlerinden biri olarak tanınıyor, yatırımlar Bursa’da merkezi olan Gintaş firması tarafından yapıldı.

Büyük yatırımlardan bir tanesi daha Karadağ’ın Nikşiç şehrinde Türk Firması Tosçelik tarafından işletilen demir çelik fabrikasıdır. Tosçelik’in merkezi Osmaniye ve İskenderun şehrinde olup Türkiye içinde ve dışında 14 farklı demir çelik işletmelerinde ya hissesi ya da mülkiyeti bulunmaktadır. Bu sektörde Karadağ’ın meşhur Alüminyum fabrikasının hisse alma konusunda yine Ekin Maden Ticaret ve Sanayi A.Ş den söz ediliyor.

Globalport şirketi Bar Ticaret limanının yüzde elliden fazla hisseleri ile birlikte Karadağ’ın en önemli ticaret noktalarından birisinde yatırımları bulunmaktadır. Ticaret limanı dışında Globalport şirketi tarafından marina, cruiser ve yolcu gemileri alanında yatırımlar devam etmektedir.

2015 yılında Ziraat Bankası‘nın gelmesi ile birlikte iki ülke arasındaki ekonomi ilişkiler daha da ileriye taşındı. Karadağ’ın başkentinde Podgorica’da merkezi binası ve ilk şubesi açıldı, ilerideki zamanda Bar, Nikşiç, Bijelo Polje gibi şehirlerde yeni şubelerin açılması bekleniyor. Ziraat bankasından sonra Türkiye’den Karadağ’a daha çok yatırımcının gelmesi bekleniyor.

Sancaklı Mobilya firması ve Karadağ Hükümeti arasında yatırım sözleşmesi imzalandı, bu sözleşme ile birlikte bu şirket Rojaye şehrinde bulunan Gornji İbar adlı ağaç ve ahşap üreten fabrikaya 5 milyon Avrodan fazla yatırımın yapılacağından bahsediliyor. Bu yatırımı Rojaye ve Karadağ’ın kuzey bölgesi için çok önemli yatırımdır.

Ekonomi alanında bugünlerde diğer önemli yatırım konuları Budva Yat limanı, Heceg Novi atık sulları projesi, Ulçin şehri Aqua park projeleridir.

Sağlık sektöründe Karadağ’da iki çok prestijli özel hastanenin temsilciliği bulunmakta, biri Acibadem Grubu diğeri Sante Plus Istanbul sağlık grubudur. Bu iki temsilcilik üzerinden Karadağ’dan Türkiye’ye çeşitli ameliyatlar ve tedavi için gitmek artık çok daha kolaydır.

Istanbul Borsası Karadağ’ın Montenegro Borsasının çok önemli hisselerini almiş durumda ve bu alanda Karadağ için önemli gelişmelerden biri olmuştu.

Karadağ’da bizim bildiğimiz ya temsilcilik üzerinden ya da doğrudan işletmelerini açan şu firmalar bulunmaktadır:

  • Beko,
  • Enza Home – Yataş,
  • Horoz elektrik,
  • Tudors,
  • La Monte,
  • Pop shop,
  • Özdilek,
  • Ceyo,
  • Dagi,
  • ADL,
  • birkaç şehirde küçük türk lokantası,
  • dönerci dükkanı,
  • baklava,
  • pvc satan temsilcilikler

bulunmaktadır. Bu firma sayısı Karadağ gibi nufüsü az olan ülke için çok önemlidir.

İki ülke arasında önemli bağı olan ve büyük görevi taşıyan Karadağ’dan Türkiye’ye giden burslu öğrencilerdir. Türkiye’de şu anda 200’den fazla öğrenci lisans, yüksek lisans ve doktora okumaktadır. Öğrencilerden bir kısmı eğitimini Türkiye’de tamamlayıp onlardan çoğu Karadağ’da Türk ve ya Karadağ’ın önemli temsilcilikler, kurumlar ve ya kuruluşlarda görev yapmaktadırlar. Her birinin her iki ülke için önemli katkıları vardır. Karadağ’dan Türkiye’ye giden öğrenciler burslu olarak okuyorlar, hem eğitim hem  barınma hem de aylık bursu olan masrafları T.C.Hükümet tarafından karşılanıyor. Bazı şehirlerde Karadağ Öğrenciler Derneği de bulunmaktadır. İstanbul’da böyle bir dernek kurulmuş, amaçları öğrencileri bir araya getirmek ve öğrenim boyunca çeşitli faaliyetlerde bulunularak kendilerini geliştirmektir. Bu dernekte ciddi potansiyel bulunuyor ve her isteyen kurum kuruluş hem Türkiye’den hem de Karadağ’dan onlara ulaşarak yardım isteyebilir. Onlardan her biri hem Türkiye hem de Karadağ’ın büyükelçisidir.

İki devlet arşivi arasındaki ilişkiler de üst düzeydedir. Bugüne kadar arşivde bulunan çok değerli dökümanlara ulaşılarak Karadağ’a çoğu döküman iletilmiştir. Tarihte önemli gelişmelerden biri  1905 yılında daha öğrencileri olarak bulunduğu sırada Galatasaray futbol külübünün kurucuları Bakiç kardeşlerin olduğu tespit edilerek, Bakiç kardeşlerin kökeni ve aileleri Karadağ Andrijevica şehrinde olduğunu tespit edilmiştir. Buna istinaden T.C. Karadağ Büyükelçiliği ve Galatasaray Futbol Külübündeki temsilciler Bakiç ailesini Andriyevica şehrinde ziyaret ederek ödüllerini teslim ettiler.

Karadağlı sporcular özellikle son zamanda Türkiye’de çeşitli spor branşlarında mücadele ediyorlar.

Karadağlı ressamlar, sanatçılar, folklor ekipleri sık sık Türkiye’yi ziyaret ediyorlar, sergiler düzenleniyor, bu da kültür ilişkilerin daha güçlü haline getiren önemli bir husustur.

Türkiye, Karadağ’a hemen hemen her alanda bilgi ve tecrübe birikimini dost olarak aktarıyor, yargı, emniyet, eğitim, sağlık, kültür ve diğer alanlarda sık sık resmi ziyaretler yapılıyor.

Türkiye’de bulunan ve Karadağ topraklarından göç eden vatandaşların rölü (göçmen adıyla bilinen kişiler) çok farklı bir yerde olduğundan bahsetmek gerekir. Türkiye’de resmi rakam olmamakla beraber yaklaşık 400 bin Karadağ topraklarından göç eden vatandaş bulunmaktadır. Sadece Karadağ’dan bahsediliyor, Sancak, Bosna Hersek, Makedonya ve diğer Eski Yugoslav ülkelerin vatandaşlarını saymamakla birlikte. Türkiye’nin birkaç şehrinde Bosna-Sancak-Karadağ isimli dernek bulunmaktadır. Bu derneklerin çoğu Bosna savaşı zamanında kuruldu. Yeni kurulan dernekler de bulunmaktadır, onlardan birisi İstanbul-Bayrampaşa Belediyesi’nde Yugoslavya-Karadağ Göçmenleri Derneği kuruldu. Bu dernek sadece Karadağ’dan göç eden vatandaşlara değil bu işi gönüllü yapmak isteyene de her zaman kapı açıyor. Kurulan dernekler üzerinden akraba bağlarını güçlendirmek konusunda çok ciddi ilerlemeler var, kültür, eğitim, folkor etkinlikler çoğu zaman dernekler üzerinden düzenleniyor. Karadağ’da ise her sene yaz aylarında Karadağ Dışişleri Bakanlığı Göçmenler Dairesi tarafından Çetinye İvanova korita tatil köyünde 7 ile 15 yaş arası çocuklar için Karadağ dili ve kültür günleri düzenlenmektedir. Türkiye’den her sene taleplerin artışı gözükmektedir. Karadağ-Türkiye dostluk platformu derneği de kuruldu, onların sayesinde birkaç fuar etkinliği, forumlar, seminerler hem Karadağ’da hem de Türkiye’de yapıldı.

Resmi ziyaretler her zaman yapılıyor, karşılıklı işbirlikler ve dost ilişkileri sayesinde çok farklı boyutlara da gitmek mümkündür, özellikle ekonomi aşısından Türkiye’den Karadağ’da yatırımı yapmak isteyen firmalar için.

Turist sayısı her geçen gün artış göstermektedir. 2014 yılında Türkiye’den Karadağ’ı 35 bin civarında tursit ziyaret etmiş ve ortalama 4 gece konaklama yapılmıştır.

Karadağ’da televizyon kanallarında gösterilen Türk diziler Türkiye’nin önemli reklamı yapıyor ve türk kültürünü artık her aile yakından takip edebiliyor.

Karadağ’da kültürel mirası koruması konusunda Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti özellikle TİKA üzerinden önemli yatırımları ve donanımları gerçekleştirdi. En önemli miraslardan Podgorica’da bulunan Mehmed Fatih Medresesi, Tuzi Nizam Camii, Podgorica Osmanagiç Camii, Bar İslam ve Kültür Merkezi gibi kültür mirasları yeniden canlanmıştır.

Kardeş belediyeler alanında bugüne kadar Bijelo Polje Burhaniye Belediyesi ile kardeş protokolünü imzaladı, Ulçin Serik Belediyesi ile, Çetinye ve Kotor şehri Gaziantep Belediyesi ile, Bar Bornova-İzmir, Rojaye Kütahya, Kırklareli ve Bayrampaşa İstanbul Belediyeleri ile kadeş belediyesidir, aynı zamanda Podgorica Mehmed Fatih Medresesi Ümraniye Medresesi ile kardeş medresesidir.

Yukarıda saydığımız unsurlardan önemli bir unsur daha Karadağ ve Türkiye ilişkilerini yakından takip etmek isteyen, bireylere, kurum ve kuruluşlara doğru bilgiyi iletmek isteyen crnagoraturska.com adlı portalı da gündeme geldi ve portal iki seneden fazla bağımsız bir şekilde bu iki ülkenin gelişmelerini yakından takip etmeye çalışıyor. Siyaset gündeminden uzak kalarak portalın hedefi ekonomiden başlayarak eğitim, kültür, spor ve diğer alanlara kadar faydalı bir şekilde bilgi paylaşmak ve tüm alanları siyaset hariç bir arşive getirmektir.

Türkiye ile Karadağ arasında yapılan ve ya yapılacak olan, unutulan çok unsur ve gelişme olmuştur mutlaka, yazdığım yazıyı diğer ülkelerin yabancı temsilciliklerine bir örnek olsun  istedim.

Karadağ nüfusu açısından küçük olan bir ülke olarak Avrupa ve dünya ülkelerine açılmak istiyor, ve belki ilerideki zamanda Türkiye piyasasını düşünerek ve 80 milyon olan bir ülkeye ihracat olarak ne yapılabilir diye her bireyin düşünmesi gerekiyor diye düşünüyorum. Türkiye’den gelen işadamlarına ve firmalara en iyi şekilde hizmet vermek gerekiyor, her geçen gün küçük ve ya büyük ölçekli yatırımcı firmalar geliyor bu firmalar ve şahıslar ile en kaliteli işbirliği yapmak gerekiyor.

Türkiye ve Karadağ arasındaki ilişkilerinin analizi yapılırken, bu iş ile meşgül olan bireyler de mutlaka şaşıracaktır, çünkü kısa zaman içerisinde o kadar gelişme sağlandı biz de her gelişmeden birer cümleyi kağıda dökerek Karadağcadan sonra Türkçe dilinde paylaşmak istedik herkese faydalı olsun diye.

 

Check Also

Tursko Crno more na listi najboljih mjesta za posjetiti u 2024.

Regija Crnog mora u obliku polumjeseca i njene obale pohvaljene su zbog svoje jedinstvene geografije …

3 comments

  1. Karadağ ile ekonomik haberleri paylaşmanızı bekliyorum.

  2. Merhaba azmi. 2017 yılı Mayıs ayında karadağa gitmek iş yeri (kuru yemiş veya tekstil) açmak istiyorum. karadağdan bir referans ve tercümanlık yapacak bir kişi yada dernek varmı iyi işler Hasan KARTAL 05335664844

  3. Osman NuriGözüodlu

    Side Jandarma kampında Sualtı kurtarma ekipleri burada eğitim görüyorlar.
    Gençler de oldukça yapılı.Maşallah.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.